Kritiek

Het moet de Calvinistische inslag zijn, waarbij men zuinig en zuur is. Het is een Nederlandse hobby. Geen volk zo erg als die Hollanders, wanneer het gaat over het leveren van kritiek. Met een grote nadruk op negatieve kritiek. Geen opbouwende (negatieve) kritiek, maar boute ongemotiveerde onthoofdingen.

Op diverse fronten valt het mij keer op keer op. Afkraken en veroordelen. Op zich kan je daar niets mee. Overigens voor positieve kritiek (vele malen schaarser in het Calvinistische platte land) geldt het zelfde.
Op Facebook vertoon ik veel van mijn werk. Vooral de tussenfasen, de weg naar het resultaat toon ik, opdat men kan zien hoe een schilderij tot stand komt. Zowaar, vrij veel positieve reacties. Het gaat daarbij niet over de "likes", maar de commentaren. Woorden als "mooi", "prachtig" en "gaaf" passeren de revue. Zelf doe ik er overigens ook, te vaak, aan mee. Toch zegt zo'n opmerking niet zo veel. Want wát er er dan mooi, prachtig, of gaaf? De kleuren, de opbouw, de fantasie, de vormen? Geen idee, want die informatie ontbreekt. Toch zou ik dat willen weten, zodat ik mijn sterke kanten leer, mijzelf kan verbeteren. Inzichten verkrijgen, dan wel bevestiging krijg dat ik mijn figuren en objecten op de juiste wijze mismaak. Gelukkig, soms ontvang ik wel positieve kritiek, die mij verder helpt.
Negatieve kritiek is niet anders, veelal wel botter. Soms wat uitgebreider; "dat is geen kunst", "dat is technisch zwak", "stuitend", maar ook kritiek van dat het walgelijk is, lelijk, onsmakelijk en dergelijke. Ook kritiek waar je geen kant mee op kan. Bovendien, wie bepaalt of iets kunst is of niet, en hoe zit het met de definities van technische kwaliteiten? Ten eerste is niets breder dan kunst. Te beginnen bij de naturalistische stillevens tot het meest abstracte werk. Bij naturalistisch werk kan je enigszins beoordelen of het werk technisch goed is. Het is een aparte tak van de sport, een die ik veelal waardeer, maar ook een tak waar het naturalistische het veelal wint van het creatieve. Voor het ambachtelijke deel heb ik ontzag, de techniek is absoluut niet eenvoudig. De andere kant is, een goede meubelmaker (die zijn vak verstaat) maakt goede meubels. Juist een naturalistische schilder die creatieve aspecten toe voegt heeft nog meer waardering. Van het naturalisme gaan we naar het surrealisme. Een herkenbare wereld, maar de realiteit wordt veranderd. En de stap daarna is dat ook vormen veranderd worden. Impressionisme volgt hierop en zo gaan we verder tot het werk abstracter en abstracter wordt. Abstract heeft niet mijn voorkeur, maar ik kom werk tegen wat oogstrelend is. Vorm en kleur en combinaties daarvan trekken mijn aandacht. De andere kant is dat abstract ook heel veel neigt naar kinderlijk geklieder, waar ik geen enkele waardering voor heb. Toch liggen de lijntjes soms heel dun en het is nauwelijks in woorden te vatten, wat nu maakt dat het ene werk goed is en het andere bagger. De verschillen zijn heel subtiel.
Even terug naar de meneer, die mijn werk technisch zwak vond. Bij deze kritiek, waar ik dus niks mee kan, ga ik er wel vanuit dat het iemand is die het ambacht verstaat. Dus zoek je hem en zijn werk op. Blijkt deze meneer vooral portretten te maken. Tekenen eigenlijk. En technisch... De man werkt slordig, de vormen zijn onregelmatig, kortom het ziet er niet uit. Toch durft hij te zeggen dat ik geen kunst maak en mijn werk technisch zwak is. Wat is de waarde van dergelijke kritiek?
Mijn werk oogst momenteel veel waardering. Dan denk ik toch iets goed te doen. Bovendien ben ik zelf, over het algemeen, tevreden met mijn werk. Het lijkt wel, hoe meer waardering ik ontvang, des te triester wordt de negatieve kritiek. Ja, het Calvinisme lijkt de kop op te steken: kom je boven het maaiveld uit, hakt men je kop er af. Laat ik de negatieve, loze, kritiek dus maar als compliment zien.

Van heel andere orde is de negatieve kritiek op politiek vlak. Momenteel zijn Trump en Sylvana Simons grote voorbeelden. Wilders wellicht ook. Maar Trump, een man die niemand kent, tijdens de campagne heeft hij verschrikkelijke gezegd. Toch is hij verkozen tot president. En men blijft zich focussen op Trump. De kritiek stroomt als een grote rivier over hem heen. Ja, ook bij mij weet hij gevoelens van onsympathiek mens op te roepen. Toch lijkt het niet juist de focus nu alleen nog bij hem te laten. Verbaal wordt hij ook al veel ingetogener. Hij wordt president, dus we moeten hem die kans geven. Helaas, misschien wel. Toch hoor ik weinig kritiek over het feit dat het kiesmannen stelsel eigenlijk een verkeerd stelsel is, en nog minder kritiek over het feit dat ruim 62 miljoen Amerikanen op hem gestemd hebben. Dat er twee miljoen meer op Hillary hebben gestemd is een feit, maar zegt weinig. Het is het stelsel, en het zijn de kiezers. Daar hoor je nauwelijks wat over, want de kritiek blijft zich op Trump focussen. Kortom, ook een vorm van kritiek, waar je niet veel mee kan, en tevens afleidt van waar het over zou moeten gaan. Eigenlijk ook heel Calvinistisch kortzichtig.
Dat Sylvana heeft laten zien dat ze vreemde gedachten heeft en misschien niet spoort mag inmiddels duidelijk zijn. De kritiek, welke zij ontvangt is echter nog erger dan de ideologie waar zijn voor staat, met als hoogtepunt de gefotoshopte plaatjes van de publieke terechtstelling uit de jaren dertig (of wanneer dan ook). Een wel heel vergaande vorm van kritiek, waar je totaal niets, en dan ook niets, mee kan.
Legio voorbeelden zijn er te noemen. Kritiek gaat veelal niet over de inhoud, maar wordt gevoed door persoonlijk sentiment. Juist daarom kunnen wij zo vaak niets met kritiek.

Nederland is een zeer dichtbevolkt land. We leven op elkaars lip. Tolerantie slinkt en dat vertaald zich in kritiek. Veelal negatieve kritiek. We gaan meer en meer op elkaar letten en reageren vanuit onderbuikgevoelens. De realiteit verliezen we eigenlijk uit het oog.
Laten we elkaar eens, weer, wat meer gunnen. Steun elkaar en geef elkaar iets mee. Gooi dat Calvinistische keurslijf af. Let minder op elkaar, zie niet alles als een probleem (zoals bijvoorbeeld met de Zwarte Pieten discussie). Het is niet eenvoudig. Ook ik betrap mij er te vaak op kritiek (positief en negatief) te leveren, die feitelijk geen inhoud heeft en niets zegt. Laten we elkaar niet langer in die vicieuze cirkel houden. Hou op zuur te zijn en stimuleer elkaar, met goede onderbouwing, gemotiveerd. Misschien, heel misschien, leidt dat tot een iets betere wereld!