Herhalingen

Wordt u ook zo "ziek" van al die herhalingen op de televisie? Het gaat er niet eens om dat er iets gemist wordt, als wel een soort dwangmatigheid bepaalde programma's hoe dan ook te zien. Of iedere keer weg te zappen, maar dan wel met de wetenschap dat dit programma er is en eigenlijk bekeken moet worden.

Herhaling is ook commercieel een belangrijk instrument. Een van de redenen dat we reclames eindeloos aan ons voorbij zien gaan, maar ook politieke statements herhaald en herhaald worden. Herhaling is de basis van ons gebruik en denken.

Alleen, moet die herhaling zich ook op eigen initiatief en on(der)bewust in de persoon zelf afspelen! Een boodschaploze herhaling welke tergt, zweet ontwikkelt dan wel een omgedraaide maag en soms sentimentele gevoelens. Ik heb het over herhaling van dromen.

Als kind had ik dat heel sterk. Een "herhalingsdroom" speelde af in de gang van mijn lagere school. De gang was altijd zeer donker, donkerder dan in de realiteit en links (tegen de geglazuurde tegelwand) stonden altijd dikke stapels oude ingezamelde kranten. Dat was het begin, waarna de droom telkens een andere wending kreeg. Een andere droom speelde zich af in het bos van het dorp alwaar ik getogen ben. Als peuter moest ik door dat bos naar de kleuterschool. In mijn jeugd werd je nog niet gehaald en gebracht. Je mocht de wereld nog zelf ontdekken, de gevaren tegemoet treden en je uit netelige situaties redden onder het motto: van een goede val (of klap) word je sterk. In mijn droom liep ik altijd een vaste route door dat bos en bij het veld met de muziektent werd het donker en begon onweer gevolgd door, per keer verschillende, enge zaken. Bij deze droom zou ik nog in staat zijn redelijke verklaringen te vinden. Net als een droom, welke ik veel herhaald heb tijdens vakanties. Sterker, jarenlang droomde ik deze droom wel een keer per vakantie. Dan was er een berg, een soort toren van Babel. Via een langzaam smaller worden rondgang reisde ik naar de top. Iedere keer kwam ik dezelfde zaken en onderwerpen tegen. Een droom, welke zich bijna compleet herhaalde, telkens wanneer deze in mijn slaap naar binnen drong.

Tegenwoordig heb ik minder last van de "herhalingsdroom". De dromen zijn anders. De herhaling ervaar ik tijdens de slaap, maar kan mij na het ontwaken de inhoud zelden herinneren. Wel zijn het dromen die "vast lopen". Het betreft niet alleen nachtelijke avonturen, welke eerder de revue gepasseerd zijn, het zijn ook dromen waarin ik op de een of andere manier in de war raak, telkens ga herhalen, zonder verder te komen, blijkbaar iets wat mij doet ontwaken. Veelal met een niet al te prettig gevoel.

Wat de betekenis van herhaling in dromen is weet ik niet. Ik herken er ook geheel geen functie in, geheel anders dan de herhalingen in het dagelijkse leven. Daar kan ik prima een functie bij bedenken, zoals een duidelijke vorm van indoctrinatie en het onbewust kweken van behoeften. Dat gaat overigens niet altijd op. Het eerste. Mijn vrouw droomt nog frequent over haar verleden; ouders en ouderlijke woning. In haar dromen zit ook een zeer repeterend effect. Hier lijkt het duidelijk dat er sprake is van een verwerkingsproces. Dat komt bij meerdere mensen voor. Bij mij zelf kan ik daar echter niets in ontdekken.

Herhalen in het dagelijkse leven is natuurlijk aan de orde van de dag. Neem alleen al ons dagelijkse ritme wat veelal een aaneenschakeling van herhalingen is. Ons neurotische gedrag (waar velen in meer of mindere mate last van hebben) en natuurlijk de structuur welke vrijwel ieder mens heeft. Het barst in ons leven van de herhalingen. De maatschappij springt daar handig op in. Ook de overheid. Door het repeterende karakter staan onze wegen vol verkeersborden. Met name met snelheidsbeperkingen wordt je om je oren geslagen. Op veel autosnelwegen zelfs om de honderd meter! Het vreemde van de overheid is dat wanneer zaken niet structureel herhaald worden en het ontgaat je word je haast als een crimineel bejegend. Maar goed, dat daar gelaten.

De topper van herhaling zijn politiek en commercie. De politiek die eindeloos haar idealen uit en aan de man brengt, vooral in verkiezingstijd. Tel überhaupt maar eens hoe vaak Rutte het woord "liberalisme" gebruikt, Wilders "leugenaars" en "moslims" en bijvoorbeeld Pechtold "links liberaal". Een topje van de politieke retoriek.

Maar, de commercie is de absolute winnaar. Eindeloze herhaling, om te beginnen al van het beeldmerk. Grappig, laatst zag ik een groep mensen, die het logo van de NS moesten tekenen. Van de vijftig was er maar eentje die het echt goed deed. Toch kent iedereen..., nee herkent (!) iedereen het logo. En een logo maakt ook vaak dat je "erbij wil horen". Merken als Nike zijn goed in een dergelijke strategie. Ook andere producten worden tactisch in de merkt gezet. Zó tactisch, dat een grote meerderheid inderdaad toe hapt. Die gore Senseo is naar een mooi voorbeeld van. De eindeloze herhaling van de reclame dat twee topmerken samen gingen waardoor kwaliteit en gemak samen kwamen. Over dat laatste verschillen de meningen enorm. Persoonlijk vind ik Senseo niks, toch staat er zo een apparaat bij ons in huis...

Herhaling. Het leven is een aaneenschakeling van herhalingen. Herhalingen op alle mogelijke gebieden en de mens is daar uitermate gevoelig voor. Heeft Pavlov effe een fijne snaar geraakt...

Heel soms denkt een enkeling uit de herhaling te stappen. Figuren die veelal vergruist worden door de maatschappij en weggezet worden als "buitenbeentje". Toch ontwikkelen al die buitenbeentje weer hun eigen herhalingen, eigen ritmes, eigen structuren. Goed, de structuren en ritmes kunnen wat vaker veranderen, maar het blijft in feite het zelfde leven als dat van de grijze massa.

En zo kom ik weer terug op die dromen. Zelfs daarin herhalen we... Eigenlijk moeten we niet zeuren. Niet klagen over de vele herhalingen op tv, de reclame en de terugkerende boodschappen.

Rest nog een vraag: zal het leven zelf zich ook herhalen? Of is dat het enige eenmalige? Wanneer dat zo is moeten we toch echt meer genieten van het leven. Ik doe in ieder geval mijn best. Ik val dan ook in de categorie buitenbeentjes. Niet altijd eenvoudig, maar het bevalt me best. Er was ooit een liedje met de tekst; "Mensch durf te leven!" Ja, maar dat is wel heel moeilijk hoor! We doen ons best.....