Ambacht of Kunst

Rembrandt van Rijn was een perfecte ambachtsman. Jeronimus Bosch was de eerste echt kunstenaar! Twee nogal krachtige stellingen. Inderdaad, ik geef in feite aan dat ik het werk van Rembrandt niet beschouw als Kunst. Het is wel kunstig perfect ambachtelijk werk. Wellicht om die reden, dat hij als groot kunstenaar gezien wordt. Waarschijnlijk krijg ik de halve wereld over mij heen, maar gelukkig hebben we vrijheid van meningsuiting.

Maar, waarom drop ik deze twee stellingen eigenlijk? Wel, op Facebook heb ik vele "vrienden" die "kunst" maken. Dagelijks gaat er veel aan mijn ogen voorbij. Oogstrelende werken, maar des te meer ik voorbij zie trekken, des te sterker komt de vraag in mij op: wat is Kunst en wat is ambacht?

Veel werk is inderdaad mooi, ziet er gelikt uit en is knap gemaakt. Bij velen zie vervolgens een herhaling, dan wel een sterke variant, van het werk. Ik kijk er graag naar, maar dan vraag ik mij af hoe ik het moet beschouwen. Soms zijn hele mooie werkjes ogenschijnlijk ook enorme kitsch. Overigens is er, in principe, niets mis met kitsch. Wanneer ik blijf kijken mis ik iets. De schilderijen zijn neergezet, maar ik mis een bepaalde toegevoegde waarde. Ik denk, dat juist die toegevoegde waarde iets verheft tot Kunst.

Neem, cliché, een meubelmaker. Dat is een ambacht. De man (of vrouw) kent het vak en maakt perfecte meubels. Dan is het een goede ambachtsman (een meester, zoals vroeger gezegd werd). Voegt de maker er iets "eigens" aan toe, in de vorm bijvoorbeeld, kan diezelfde ambacht opeens Kunst worden. Ik zie ook schilders, waarvan ik veel werk als ambachtelijk beschouw, die opeens wel iets heel eigens toevoegen en het voor mij wel degelijk, op dat moment, Kunst wordt. Wat Rembrandt gemaakt heeft, deed hij, voor zover ik weet, als ambachtelijk "meester". Hij deed opdrachten en poogde de realiteit zo goed mogelijk weer te geven en met name met het spel van licht en donker was hij een meester. Maar is dat ook de subtiele grens waar de ambacht over gaat in Kunst? Ik weet het eigenlijk niet, maar mijn gevoel hierover is ontkennend. 

Bij Brueghel en Bosch zie ik dat anders. Zij schilderden bijvoorbeeld technisch goed. Goede ambachtslieden, maar de schilderijen, welke zij produceerden, gingen het realisme voorbij. Zij schilderden hun "eigen" realiteit in feite. Wanneer ik hun werk bewonder voel ik ook veel meer verbinding met Kunst.

Waarom, met name de schilderkunst, zo verheven is in onze maatschappij vraag ik mij regelmatig af. Ook heb ik er eerder over geschreven. Hoe ik mijn vinger er ook op probeer te leggen, voor mijn gevoel is Kunst tegenwoordig steeds meer blaaskakerij... Kunsthandelaars, galeries, maar ook veel kunstenaars zelf doen er aan mee om de schilderkunst te verheffen tot iets Goddelijks. Waarom kunnen we niet "gewoon" doen? Kunst in de brede zin des woords is van groot belang voor cultuur. Toch hoeven we ons niet als goden te gedragen. Ik zie prachtig werk van mensen die zich heel bescheiden opstellen. Daartegenover zie werkelijk belabberd werk van mensen die zich voor doen als "echte Kunstenaar". En daartussen de grote groep waarvan ik denk, dat ze het ambacht goed verstaan. Opvallend bij velen, die zichzelf labelen als "heel wat" in de Kunst, is dat ze nauwelijks enige ambachtelijke kennis tonen. Een zekere bescheidenheid is, naar mijn idee, toch echt wel op z'n plaats, evenals onderlinge solidariteit. Dat laatste is soms erg ver te zoeken, want een welgevulde portemonnee trekt de mens immers altijd weer uit elkaar. 

Op Facebook kan de foto's "liken" met een blauw duimpje. Iets wat ik regelmatig doe. Wat ik doe, omdat ik het meen. Zelfs het rode symbool van "geweldig" pas ik soms toe, eveneens zeer gemeend. Alleen heb ik dan soms het gevoel daar commentaar bij te leveren, iets wat ik bijna altijd na laat. Waarom? Omdat ik bang ben, dat wanneer ik in dergelijke gevallen mensen zich "beledigd" doe voelen. En waarom zal ik mensen zo maar kwetsen? 

Eenmaal heb ik een reactie gegeven, toen iemand een prijs noemde bij een werk. Ik vond het bedrag absurd hoog. Behalve die mededeling poogde ik het ook kort toe te lichten, maar desondanks kreeg ik een golf van kritiek over mij heen. In Nederland hebben wij vrijheid van meningsuiting, maar wanneer je dat toepast wordt dat duidelijk niet altijd in dank afgenomen. Zeker niet bij kritiek. Jammer eigenlijk, want je kan elkaar op die manier nooit met elkaar verbinden. 

Een van de redenen van mijn twijfel is de kijk op mijn eigen werk. Ik ben vrij onzeker. Ik maak "leuke plaatjes" en versta het ambachtelijke redelijk. Mijn omgeving reageert veelal uitermate enthousiast. Toch verkoop ik moeilijk, ondanks de relatief bescheiden prijzen, die ik voor mijn werk vraag. Ben ik een redelijke, misschien wel goede, amateur, ben ik een redelijke ambachtsman, of ben ik Kunstenaar? Ik weet het niet. Ik heb de drift en drang te schilderen. Zelden ben ik volkomen tevreden over mijn eigen resultaten. De positieve reacties doen mij goed. Kritiek, waar ik wat mee kan, doet mij ook goed, maar soms krijg ik kritiek, waar ik niets mee kan. Los van iets "mooi" of "lelijk" vinden. Ik realiseer mij dat mijn werk, op de een of andere manier, niet iedereen aanspreekt. Dat is ook waar de meeste kritiek op gericht is, waar ik meestal niets mee kan. Smaken verschillen immers. Nee, dat is het punt niet. Natuurlijk is het geweldig, wanneer mijn werk op tal van plaatsen hangt, wanneer ik mooie exposities kan houden. Ja, ik wil graag mijn schilderijen delen met anderen. Maar "verhevenheid" is naar mijn mening uit den boze. We doen ons werk, zoals wij het doen. Kunst of ambacht, dat mag in feite de discussie niet zijn. We moeten de boel niet zo opblazen, maar ons in alle bescheidenheid realiseren dat wat wij creëren belangrijk is voor de cultuur.

Verdeel die miljoenen voor één Rembrandt onder de "arme" kunstenaars/ambachtslieden. Ontwikkel een soort solidariteit, want met z'n allen zijn wij cultuurdragers. En sommigen, moeten gewoon realiseren dat zij amateur zijn en blijven. Ook vroeger was niet iedereen zo maar een "meester" ambachtsman, van welke ambacht dan ook.... In ieder geval blijf ik met mijn vragen en twijfels achter. Desondanks blijf ik ook rustig doorgaan, die drang houd ik in mijzelf niet tegen.

Weer een aanslag te veel

London, Manchester, London, London, Kabul, Kabul, Stockholm, Berlijn, Parijs, Nice, Brussel,... Nee,mogen les aardrijkskunde, maar een trieste opsomming van enkele steden, die het afgelopen jaar getroffen zijn door terroristische aanslagen. Moslimterrorisme wel te verstaan en in veel gevallen ook nog eens opgeëist door ISIS... Een trieste balans met vele, in dit geval volledig, onschuldige slachtoffers. En May zegt: genoeg is genoeg. Maar dat was het al een tijdje. Het terrorisme is voorbij de grens van "genoeg", maar de middelen ontbreken om al die potentiële geradicaliseerde gasten te volgen, op te pakken, of tijdig uit te schakelen. Er zullen, helaas, nog heel wat aanslagen volgen, want wat de Britse premier ook zegt, voorlopig is het nog niet genoeg.

Al deze aanslagen roepen twee gedachten bij mij op;
Wat voor een idioot moet je zijn om op dergelijke wijze aanslagen te plegen en onschuldige mensen te doden,
Inmiddels is bekend dat de meeste jongens die radicaliseren uit "achterstandswijken" komen en behoren tot de sociaal kansarmen, maar waarom wordt dáár niet iets structureels aan gedaan?                                                                                                                                                      

Woorden bieden geen oplossing. En ondanks dat ik pacifist in hart en nieren ben, neig ik er nu toe om harde maatregelen voor te staan. Harde maatregelen, omdat er zo veel volledig onschuldige mensen slachtoffer worden voor een totaal zinloze missie.
Waarom zijn die gasten te paaien voor hun daden? In eerste instantie niet vanwege hun geloof. Nee, in eerste instantie door hun (in ieder geval in hun ogen) miserabele omstandigheid. Armoede, sociaal buiten de maatschappij staan, werkloosheid, kansarm.... Leegte. Leegte zonder zicht op beter. Er zijn uitzonderingen (laatst bleek een van de terroristen een goede baan en gezin te hebben en plots te zijn geradicaliseerd), maar grosso modo is het wel de hoek waar de meeste jongens geronseld worden. De eerste stap is dus dat er aandacht gaat naar die wijken, die jongeren. Op kleine schaal gebeurt dat al, maar dat moet groter aangepakt worden. Geen die jongens iets om voor te leven, om trots op te zijn!
Daarbij, een neveneffect, moet nadrukkelijk gekeken worden naar de moskee, welke door dit soort jongens bezocht worden. Du moment dat er vanuit een moskee islamitische opruiende propaganda wordt verkondigd; gelijk de tent dicht! En misschien moet je de betreffende imam isoleren ( ja, bijvoorbeeld in de bak stoppen).
Ook dan ben je er nog niet. Een belangrijk communicatiekanaal is internet. Ondanks onze verworven vrijheden, moeten we misschien sommige providers of media sluiten. Ja, dat is tegen de vrijheid van meningsuiting in, maar soms moet je, om iets hoog in het vaandel te houden, tegenstrijdige maatregelen nemen. Ook het beroep op de verantwoordelijkheid van internet media zelf mag wel eens flinker worden aangepakt. Bloot op Facebook bijvoorbeeld mag niet, maar dan kan je ook radicale (of hiertoe neigende) berichten skippen. De techniek is er ver genoeg voor. Zorg dus dat die jongens niet kunnen radicaliseren door hen sociaal te isoleren van de giftige bronnen.
Het probleem pak je niet aan door een maatregel te treffen, en ook niet door ze hun gang te laten gaan op basis van je eigen normen en waarden. Immers, zij bestrijden diezelfde normen en waarden met dood en verderf.

In Engeland zijn er 20000 man in de picture, waarvan er 4000 strikt gevolgd worden. Op het moment dat je hen op dergelijke wijze moet volgen, moet je in feite al ingrijpen. En misschien, heel ouderwets, moet je een soort heropvoedingskampen gaan neerzetten en die figuren daar onderbrengen. Ja, alle maatregelen zijn impopulair, maar dat liever dan nog vele onnodige en onschuldige doden en ellende. Voorkomen is beter dan genezen, en die spreuk gaat hier wel heel erg op. Dus handel er maar eens naar.

Dan zijn er de jongens die in Syrië en Irak hebben gezeten. Ze worden bij terugkomst "in de gaten gehouden". Nee, direct oppakken, heel goed screenen en vervolgens eventueel in zo'n opvoedingskamp plaatsen. Niet in een gevangenis, dan maak je het nog erger. Nee, ga er vanuit dat die gasten gehersenspoeld zijn, dus hersenspoel ze maar terug!  Maar biedt ze ook kansen, want anders ben je nog zinloos bezig.
En dan nog zullen er aanslagen gepleegd worden. Net als dat er moorden gepleegd worden door mensen die de draad kwijt zijn (zoals je in de USA nog wel eens ziet). In feite zijn dat psychopaten. Nauwelijks uit te filteren. Want denk eens reëel na; welke idioot gaat mensen vermoorden vanwege het geloof? Gehersenspoeld of niet, het feit dat je mensen zo maar vermoord is een teken dat er een flinke steek los zit. Drie in London zijn doodgeschoten. En zelfs als pacifist heb ik daar zo waar geen moeite mee. Maar de jongens die ze wel levend pakken, moet wel degelijk keihard gestraft worden. De echte Killers, die zijn al verloren. Dat komt nooit meer goed. ISIS speelt er handig op in, maar de overheden blijkbaar onvoldoende. Die blijven beleeft tegen grote boeven. Grote boeven (de leiders van ISIS) die zelf vooral buiten schot blijven. Nee, van mij mag iedere sympathisant van dergelijk gedachtengoed uit de samenleving gehaald worden! Vooral ook omdat de radicale Islam niets, en dan ook niets, met geloof of religie te maken heeft. Nee, macht is de enige drijfveer en de slachtoffers (uiteindelijke daders) zijn makkelijk te paaien. Zeker in deze tijd, zeker met de moderne communicatie.
De wereld laat veel te veel toe. Onze vrijheid is een groot goed, maar vrijheid betekent ook dat je mensen niet mag discrimineren, en zeker niet mag opruien, noch oproepen tot moord. Op kleine schaal en veel minder onschuldig gebeurt het al. Zelfs dan reageren we nog erg coulant. Vrijheid bewaken betekent ook lef tonen en actief werken de vrijheid te (blijven) waarborgen. Daar zijn de moderne landen echter veel te laks voor. Een ook de woorden van de Britse premier zijn voor mijn oren dan ook niet meer dan gebakken lucht, retoriek.

Zelfs neig ik er nog toe om, om een mier heen te lopen om het diertje niet te doden. Het doden van een mens is hoe dan ook iets zieks, al is de situatie soms te begrijpen, in principe is iedere moord een gevolg van de fouten van de maatschappij. Islamitisch fundamentalistische aanslagen is dus een wel hele grote fout. Dát moet in de breinen van onze politici doordringen. En dan moet je soms hard durven zijn. Zelfs als pacifist, want hier worden grenzen met grote voeten getreden.

Mijn oproep is niet achteraf te kijken en te handelen, maar preventief een aantal zaken aan te pakken, niet te schromen voor harde maatregelen en de wereld letterlijk te zuiveren van deze rotte appels.

Vragen

Trekken wij het naar ons toe? Zijn wij naïef, of misschien wel te eerlijk? Is de wereld zo hufterig? Waarom komen al die foute mensen (onbewust!) op ons pad?
Allemaal vragen. Geen van de vragen zal beantwoord worden. Hooguit komen er suggesties die antwoorden benaderen. Nee, geen antwoord, wel de feiten. En de teleurstelling.

Wij hadden het plan naar een andere buitenlandse woning te gaan zoeken. Mede omdat we nu vaker en vooral langer in Nederland zijn is onze behoefte hier wat anders. Het huis hier is op een hoogte van 420 meter, wat maakt dat de winters best koud zijn en een flink aantal planten niet groeien, of in ieder geval niet overwinteren. Dus, ja we waren met elkaar in gesprek over wat en hoe.

Een week geleden vond ik een briefje, bij thuiskomst. Het briefje lag op een muurtje bij de trap. Ik las de nieuwe huurprijs voor het komend jaar. Jaarlijks te betalen in 1 termijn. Kijkend en rekenend viel op dat de huurverhoging 30% (!) betrof. Dus hadden wij het idee om twee opmerkingen te plaatsen: waarom zo kort van te voren zo'n grote verhoging zo stiekem op de trap leggen, en waarom 30%?
Gisteren deed de gelegenheid zich voor. De huisbaas zelf spreekt geen Engels, maar zijn zoon wel. Zowel vader als zoon bleken aanwezig.
In reactie op de tweede vraag was het antwoord simpel: alles wordt duurder. Vervolgens "ontspoorde" het gesprek enigszins. Er kwamen verwijten. Zo hadden we zonder overleg een nieuw keukenblok geplaatst, huurden we alléén het huis, hebben we de bbq zonder overleg gebouwd en ga zo maar een poosje door.
Wel, aan mijn hoela! Bij alles wat wij gedaan hebben is overleg vooraf gegaan. De keuken vond de oude huisbaas prima en we mochten zelfs muren slopen. We mochten gebruik maken van de 6000 m2, voor de honden. Vooraf was al afgesproken een deel van het terrein af te zetten, juist voor de honden. De huisbaas was eerst bang dat hij dan niet meer op "zijn" terrein mocht komen.
Amper in het huis begon hij pal naast ons terras een groentetuin aan te leggen. Daarop spraken we hem aan, en hij zegde toe in de winter (2015-2016) een hek te plaatsen langs de achterkant van het huis. Iets wat hij later ontkende. De bbq zouden we niet overlegd hebben, maar ik heb hem verdomme de tekening laten zien, waarom hij aangaf de schoorsteen boven de naastgelegen boom uit te laten komen. Een reeks van dergelijke voorvallen kwam naar boven. En alles werd door de andere kant volledig ontkent. Ja, toen we de man (naar zijn zoon) voor leugenaar uitmaakte was het gedaan. Nu mogen we oprotten. Binnen drie maanden.

Toen we hier kwamen verdwenen er spullen. Na drie, misschien vier keer zoeken vonden we niks. Nadat we het de huisbaas hadden voorgelegd kwam hij een keer langs en vond alles... In een keer en op plaatsen waar we al nadrukkelijk gezicht hadden. Iets wat we overgenomen hadden moesten we uit z'n pick-up pakken. Hij is niet alleen oneerlijk, het is ook een dief. En dan heeft de vorige huisbaas de zoon nog gewaarschuwd, dat wij zouden stelen. Na ons vertrek hadden we eten uit zijn tuin gestolen. Een keer vijf, zes vruchten. Maar hij kwam altijd zelf met groente en fruit aan en we hebben spullen in het huis achter gelaten... Of hadden we echter ieder rekje en fittinkje mee moeten nemen? Nee, zo zijn we niet.

Onze huisbaas staat ook wel bekend als de "maffia van Gökceovacik". Ik ga dat steeds beter begrijpen. Hij bezit (beheert) meerdere huizen in het dorp. Overal heeft hij stukken land, hier en in Göcek en vorig jaar heeft hij met anderen de olijffabriek nieuw leven in geblazen. Hij is niet eerlijk en steelt (alhoewel mijn zwager het 't "testen" van de huisbaas noemt...).

Dat wij hier weg gaan is het primaire probleem niet. De manier waarop wel. De gorigheid en achterbaksheid alsmede het feit dat we drie maanden "krijgen"... Gek, maar met dit soort ervaringen krijg ik weer beelden van een Westerman, net zo'n miezerige oneerlijke man. Weer voel ik dat onrecht wat je aangedaan wordt. Dat wat dit oproept doet mij weer pijn. Ik ben verdomme zestig en de wereld om mij heen lijkt niet te veranderen. Maar ik blijft eerlijk en ik blijf rechtvaardigheid nastreven!  En mocht er een hiernamaals zijn, dan ben ik de lachende derde. Is ie er niet, dan heb ik een soms zwaar, maar vooral boeiend leven gehad. Toch mag het best een wat rustiger vaarwater worden, het laatste deel van mijn leven. Ben benieuwd, of dát nou eens gaat lukken....