Joop, 2010, plots. Hij was niet meer. Anne, Gerard, André, Andrew, allemaal jonge mensen die de afgelopen jaren overleden. De meeste van hen, plots. Eigenlijk was alleen Anne al ziek. En dan nu; René. Plots, te jong, niet te bevatten.
Het heeft mij goed gedaan bij de uitvaart aanwezig te zijn geweest. Er bestond geen twijfel er bij te zijn. Dit najaar zouden wij elkaar veertig jaar kennen. Ondanks dat we onze eigen levens leidden, eigen wegen gingen, hebben wij zo veel gedeeld. De verhalen kwamen boven, herinneringen leken weer zo nabij. De crematieplechtigheid was indrukwekkend. De grote hoeveelheid aanwezigen. Alleen dat al zegt iets over wat hij was. De sprekers spraken de herinneringen tot beelden. Herkenbaar. De goedzak, de beer, de gezellige man, het enorme warhoofd. René had vele kanten, maar geen negatieve kant hierin te ontdekken. Ja, op begrafenissen niets dan goeds over de doden en wel vaker denk ik tijdens zo een plechtigheid; waar is de andere kant? Meestal waren de doden tijdens hun leven niet heilig. Naast hun leuke kanten waren er de moeilijke kanten, negatieve trekjes, of vervelende eigenschappen. Dit keer stelde ik mij de vraag niet. Nee, bij René kan ik geen negatieve eigenschappen bedenken. Dat hij chaotisch en verward kon zijn had zijn charme. Zijn openheid jegens de dames, wat van geen andere man geaccepteerd zou worden, was bij hem juist een charme. Hoe warm, attent en betrokken was deze man... De humor en de maffe dingen. Veel mafs bij René. Alleen al over zijn voertuigen is uitgebreid te verhalen. Zijn stagnerende Wartburg, de Renault 16, de Toyota (met schaatsveters werd de motorkap weer vastgebonden). En dan nog die keer met oud en nieuw. Hij had een vriendinnetje gescoord en zou haar naar huis brengen. Verder dan de Leidsevaart kwamen ze niet. Met auto en al te water en René maakte zich druk over de fiets van zijn vriendinnetje. Ja, dat was René.
Na zijn plotselinge overlijden ging de tamtam snel. Een bericht van Ernst Komen uit Australië en zijn ervaring met René en de Renault 16. Moira, uit Amerika, maar ook gereserveerde reacties uit eigen omgeving. Mensen die René gekend hadden, maar om welke reden dan ook nu afstand (ook letterlijk) hielden.
Ondanks het ongeloof van zijn dood nam ik mijn fotoboeken uit het schap. René en ik dansend als punkers, samen op de bank liggend, in Zwitserland. De serie, waar ik hem als een jonge god had gefotografeerd met een kachelpijp en mijn kat Bolle. René alias Peter Frampton. Opvallend op hoeveel foto's René staat. Tijdens feesten, reizen, bezoekjes, noem maar op.
Natuurlijk komen bij een overlijden herinneringen boven. Tijdens de begrafenis werden fragmenten van de herinneringen naar boven gehaald. En bij iedere herinnering kwam er bij mij een andere herinnering naar boven.
In onze jonge jaren kon René zich gedragen als een Don Juan. Even snel was hij smoorverliefd en idolaat, als dat het weer verdween. Maar altijd bleef hij warm over zijn "exen" praten. Een uitzondering; Cathy. Het enige meisje waar hij na de relatie negatief over was. Hij was er klaar mee. Hij was er duidelijk in, zoals René altijd duidelijk was. Hij nam geen blad voor de mond. Desondanks waren negatieve woorden nauwelijks te horen. Hij zag vooral het goede in de wereld, en leefde er naar. Vol goed vertrouwen. En bij iemand als René schaadde je dat vertrouwen nooit. Het zou niet in je op komen.
En toen kwam Yvon. Hij was weer helemaal de weg kwijt, en duidelijk was dat het dit keer anders was. Dat is gebleken. Zelden heb ik zo een trouwe innige relatie gezien, waarbij (tot het eind toe) hij haar bijna als een godin aanbad. Trouw als een hondje, enorm begaan en er altijd voor haar. Hij loodste haar moeilijke tijden door. Soms zelfs een beetje te koste van zijn eigen welbehagen. Toch ging hij door. Humor, gezelligheid en soms hopen drank. Op feestjes was René soms opeens "kwijt", tot iemand hen weer ergens slapend aan trof. Hij kon zich dat permitteren, zoals hij zo veel kon permitteren, meer dan wie ook die ik ken. Warmte en humor. Trouw, eerlijkheid. Het zat er allemaal in. Het bleef er in. Wanneer ik ben hen was en naar de wc moest bleef ik er altijd langer dan noodzakelijk. Geobsedeerd door de kalender, altijd trouw hangend in het toilet. Een volledig volgeschreven kalender. Strak gepland, talloze afspraken, klussen en noden. Een mensen mens. Heel wat spelletjesavonden hebben de revue gepasseerd. Risk, dat spel van Katan, kaarten. Nooit zou ik de kaartavond in de tuin vergeten. Een bont feest was dat. Stond je aan het eind van de dag op de kalender, was alle tijd voor jou. Het werd wel eens laat, soms erg laat. Met een nonchalant fanatisme won of verloor René. Dát maakte niet uit, maar hij ging op zijn manier op in het spel.
Doordat de afstand de laatste paar jaar letterlijk groot was werd het contact deels omgezet in een mailcontact. Wij waren onder de indruk van de schrijf kwaliteiten. Behalve dat hij ongelofelijk goed kon schrijven wist hij ook emotie heel sterk te verwoorden. Met plezier ontving ik zijn mails, waar hij (ondanks de drukke agenda) toch tijd voor maakte, en (zo te lezen) ook nam. In een van de laatste mails vroeg ik wanneer hij naar Turkije kwam. Dit jaar zat al helemaal in de planning. Volgend jaar voor een deel, maar daarna zat ook ik in de planning. Het zal er nooit van komen. Zijn hele planning is door de war.
Waar doden vallen blijven de levenden achter. René is dood. Yvon blijft achter. Nu nog in de flow van het overlijden, de crematie, en alle indrukken. Straks de weduwe. Yvon, die het leed van nog dichterbij moet ondergaan. Wat moet dit niet voor haar betekenen? Een ander kan dat niet weten, hooguit vermoeden. Die twee, ze stonden zó dicht bij elkaar. Zij werd zo enorm door hem gekoesterd, gestimuleerd, gesteund en vooral lief gehad. Wat een ellende om in haar schoenen te moeten staan. Zo veel mensen kwamen afscheid nemen van hem, maar hoevelen blijven om haar te steunen? Zelf kan ik daar ook maar heel beperkt een rol spelen. Wanneer het keven weer normaal wordt mogen wij Yvon niet vergeten. Immers, wanneer je van René hield, hield je ook van Yvon. Dat zegt heel veel over hem en zijn enorme trouw.
Keer op keer komen er nieuwe oude herinneringen boven drijven. Het zijn er veel. De komende tijd zal dat nog wel door gaan. Wat wil je, na bijna veertig jaar. Nooit zullen woorden volledig zijn, gedachten kompleet om René in volle glorie te herinneren. En helaas, nu is hij dood. Dood, maar iemand die je nooit zal vergeten. Nee, René kán je niet vergeten. We hebben afscheid genomen. We rouwen, ieder op zijn/haar manier. Oneerlijk, hard, te vroeg... Clichés die dit keer écht op gaan. Het ongeloof heeft nog niet volledig plaats gemaakt voor de rouw. Daarvoor kwam het te rauw op het dak. René, je blijft in mijn herinnering. Yvon, heel, heel veel sterkte! Ik had vandaag een "feestje". Eentje was er niet. Hij hoorde er te zijn. Die stilte... Is de stilte van zijn dood. Rust zacht...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten