4 en 5 mei

Vandaag vieren wij 5 mei, Bevrijdingsdag. Gisteren herdachten wij onze doden. De doden, gevallen in de Tweede Wereld oorlog en de strijd en vredesoperaties nadien. De Bevrijding, op 5 mei, is de bevrijding van het Duitse juk. In dat kader vieren wij de Bevrijding, vrede en vrijheid.



In de jaren zeventig was een van de eerste Bevrijdingspop festivals, Haarlem, Botermarkt. Ik was er bij met la Pat (Patty Trussel). Een geweldige dag, maar afgesloten met vechtpartijen. Zo eindigden nog vele festivals voor vrede met vechtpartijen aan het einde. Voor mij was altijd duidelijk hoe relatief het begrip vrede is en hoe de mensheid de waarde van de term vrede draagt.

Vrede is broos. Wij herdenken onze vrede, maar staat vrede alleen in relatie tot oorlog? De terroristische aanslagen en dreigingen dan? In mijn beleving tart dat de vrede. Maar ook intolerantie tart vrede. In de Eerste Wereldoorlog heeft Nederland ruim een miljoen Belgische vluchtelingen opgenomen. Maar nu worden voor een paar honderd Syrische vluchtelingen ruiten ingegooid en dode varkens opgehangen. Een daad van agressie, een tarten van de vrede. En wat is het verschil met de Belgen destijds? Geen, beiden ontvluchtten het oorlogsgeweld in eigen land. Dat men nu een ander geloof aan hangt speelt daar geen enkele rol in. Nee, dit geweld toont hoe intolerant de Nederlander is geworden. Intolerant, omdat wij te maken hebben met welvaart en globalisering. En daar schuilt het gevaar van de vrijheid.



Vrijheid, we vieren het. Maar hoeveel vrijheid hebben wij nog? We realiseren het ons niet. We vertalen vrijheid naar welvaart. We leven met veel mensen, op een relatief klein oppervlak. We worden individualistischer, intoleranter in een globaliserende maatschappij. Dat betekent dat er regels opgesteld worden, door de overheid. Regels en regels. Een enorme berg, maar wat wij ons niet realiseren is dat deze regels onze verantwoordelijkheid over nemen. Minder verantwoordelijkheid betekent minder vrijheid. Soms begint het simpel, bijvoorbeeld met verkeersregels. Onder het mom van veiligheid, worden verantwoordelijkheden afgenomen, en onze vrijheid beperkt. Ja, bellen in de auto is ook vrijheid. Niet goed, maar wel vrijheid. Op heel veel gebieden zijn er regels die onze vrijheid meer en meer beperken. Wel hebben we nog onze vrijheid van meningsuiting. Toch is dat ook relatief, want het kan letterlijk je kop kosten. Je mág alles zeggen, het is echter beter dit niet te doen. Ook oude vrijheden zijn nog steeds niet geïntegreerd. Hoe vaak is homoseksualiteit niet nog iets wat niet getolereerd wordt? Natuurlijk moeten er basis wetten zijn. Het is niet een vrijheid, die je moet accepteren, dat je iemand vermoord. Ook discriminatie zie ik niet als vrijheid. Maar de leeftijd van het drinken van alcohol terug brengen van 18 naar 16 zie ik wél als een beperking van onze vrijheid. En zo zijn er nog hele reeksen regels, die de vrijheid op subtiele wijze inperken.

En dan de vrijheid die wordt afgenomen door de overheden en banken... We staan daar niet bij stil, maar het leidt wel tot menselijk leed. Situaties dat men niet eens meer kán beschikken over vrijheid. "Daar heb je zelf voor gekozen", is een van de meest misselijkmakende opmerkingen, die je kam krijgen. Niemand kiest voor zo een situatie! Maar het zegt wel veel over onze vrijheden.



We realiseren niet wat het begrip vrijheid inhoudt. We staan niet écht stil bij wat vrijheid betekent. We hobbelen er maar over heen. Zolang we het goed hebben, welvaart kennen, zien wij dát als vrijheid. Maar vrijheid is zo veel meer.



We herdenken. Het einde van de Tweede Wereldoorlog. Onze doden. We vieren. De bevrijding, vrede en vrijheid. Aandacht gaat uit naar die oorlog, maar na 71 jaar hebben de begrippen wellicht een andere waarde, andere betekenis, of andere inhoud. We staan er niet bij stil. Wat dat betreft weten wij niet eens meer wat wij vieren. Wij realiseren niet eens hoe onze vrijheid is ingeperkt. Door de staat, de economie en door de multinationals... Wat is vrijheid? Wat willen we er mee? Hoe tolerant zijn we en hoeveel verantwoordelijkheid willen wij op ons nemen onze vrijheid zelf te dragen? Uitgebreid wordt stil gestaan bij het oorlogsleed. Gevierd wordt de bevrijding, maar nadenken, bezinnen gaat aan ons voorbij. Hoe relatief is onze vrede? Wát verstaan wij onder vrede? Maar een groter goed is misschien onze vrijheid. Vrijheid in alle toonaarden. Misschien moeten we volgend jaar 4 en 5 mei eens de bezinning laten zijn en stil staan bij onze vrijheid. Onze vrijheid, voor zo ver wij die nog wel, of niet, hebben.