Nederland moet
bezuinigen en decentralisatie van de centrale overheid naar gemeentelijk beheer
staat hierin erg centraal. Met name de zorg is een belangrijk onderwerp van
discussie. Opvallend is dat er structuren bedacht worden om te bezuinigen,
waarbij de cliënt de directe gevolgen merkt, maar de structuur zelf niet
aangepakt wordt.
Wij
hebben hier te maken met een zeer ingewikkelde materie. De overheid is van
mening dat men langer in de thuissituatie moet verkeren, waardoor zorg
goedkoper wordt. Daarbij is er sprake van een transitie en de gemeentes minder geld
ontvangen. Er wordt vanuit gegaan dat er minder zorg gewenst is. De vraag is of
dit allemaal wel klopt. Daarnaast is een belangrijk onderdeel de discussie
inzake het loskoppelen van wonen en zorgen. Hoe kan je rond deze materie nu
eigenlijk iets uitleggen, zodat men het begrijpt. Zelfs in Den Haag komt men er
niet uit…
Toch
ga ik een poging wagen.
Een
zorgbehoeftige bejaarde gaat naar een verzorgingstehuis. Dit kost per dag 300[1]
euro. In dat bedrag zit huisvesting, eten en verzorging. Nu kan de betreffende
bejaarde best het een en ander nog zelf, maar er is een vastgesteld bedrag. In
een maand kost deze persoon dus 9000 euro (uitgaande van 30 dagen). Dat is
duur. Daarom heeft de overheid verzonnen met zorgzwaarte pakketten te werken
(ZZP). Hiermee wordt de dagprijs divers. Onze bejaarde kan nog een hoop, wordt
ingedeeld in kamer 4, en er wordt 200 euro per dag vergoed. Dan komen we nog op
6000 euro per maand uit. Een andere bejaarde heeft heel veel hulp nodig en komt
in kamer 7, waar een bedrag van 400 euro per dag voor staat en meneer (of
mevrouw) kost 12000 euro per maand. Met z’n allen vinden wij dit te duur.
De
overheid zegt nu; alles wat lager zit dan 4 moet maar naar huis, want dat is
goedkoper. Nu zijn er 100 bedden in het verpleegtehuis. Vanwege de nieuwe
regeling worden dit er 50. Maar die 50 zitten allemaal in dat tarief van die
12000 euro per maand. Voorheen zaten er misschien 70 mensen in kamer 4 en 30 in
kamer 7. Dat betekent: we waren eerst 780000 euro per maand kwijt in het
verzorgingshuis. Met de halvering van bedden, maar hogere kosten wordt dit
600000 euro per maand. Ja, we besparen hiermee 180000 euro per maand. Alleen
die 70 mensen hebben wel hulp nodig. Nu is dat een stuk goedkoper. We doen dit
voor 50 euro per uur. Maar, per individu kijken wij wat iemand nodig heeft. Dit
loopt van 4 uurtjes per week tot 20 uur per week. Gemiddeld komen we uit op 9
uur per week. Dat kost per maand: 126000 euro. Verrek, we hebben nog steeds
bezuinigd. Dat komt goed uit, want die 126000 euro wordt voortaan via de
gemeente vergoed. We noemen dit een onderdeel van de WMO. Alleen de overheid
geeft ook nog eens wat minder aan die gemeente, namelijk 120000 euro. Den Haag
bespaart in principe dus toch nog 60000 per maand. Alleen de gemeente heeft
niet genoeg geld om iedereen de juiste zorg te bieden.
Maar
dan zijn wij er nog niet. Immers, wanneer je in het verpleegtehuis zit worden
alle kosten vergoed. Woont iemand thuis moet ie (op dat stukje zorg na) alles
betalen. Die logica kan ik ook volledig begrijpen. Nu heeft iemand alleen AOW.
Dus er moet bijgesprongen worden. Huurtoeslag, zorgtoeslag, noem maar op.
Uiteindelijk is de gemeente voor die 70 mensen alsnog 100000 per maand kwijt…
oftewel: weg bezuinigingen, we zijn zelfs ietsje duurder uit! Pak je de
huurtoeslag aan, of iets anders, dan is de cliënt zelf de dupe, los van alle
andere zaken als eenzaamheidsproblematiek, vervuiling, extra ziektes, et cetera.
De
vraag is dus, of deze bezuinigingen en transities nu wel zo veel positiefs
opleveren. Ik vrees persoonlijk van niet.
Maar
wordt het nu duidelijker? Misschien wel, misschien niet, dus pak ik er nog een
voorbeeld bij. Een RIBW (regionaal instituut beschermd wonen). Een hele kleine
RIBW neem ik als voorbeeld en wel eentje met een woning en acht kamers. Per cliënt
kost een RIBW ongeveer 60000 euro per jaar, wat neer komt op 5000 euro per
maand. Een RIBW met acht bedden, zoals dat heet, levert dus op jaarbasis 480000
euro op. Nu gaan we het eens van een andere kant bekijken. Huisvesting; een
gemiddelde huur komt neer op 500 euro. Eten en drinken, kleding en de hele reut
komt neer op 500 euro. Zou de persoon zelfstandig wonen komt dit neer op 1000
euro per maand. Daar komt dan de begeleiding op. Nu is die begeleiding er in
het RIBW. Er werken vier mensen, die met elkaar 24/7 zorg verlenen. Wat kost
dat? Ga uit van 60 euro per uur voor het hoofd, en 25 euro voor de begeleiding.
Om 24/7 te kunnen draaien heb je vier fulltimers van 50 uur nodig. 6700 per
maand, maar wel te verdelen over die acht bedden. Per bed omgeslagen komt de
begeleiding dus neer op 840 euro per maand. Kortom, met 1840 euro per maand zou
je in principe klaar moeten zijn, per cliënt, per maand, maar het kost 5000
euro. Ja, dat begrijpen we niet meer. Zelfs wanneer we er extra kosten bij
rekenen en de prijs op 2000 euro uitkomt is de 5000 euro nog ver uit zicht.
Daarbij, bij 24/7 zijn nachtdiensten meestal niet nodig, en voldoen
slaapdiensten, of bereikbaarheidsdiensten, tegen een veel lager tarief. Nu is
die RIBW niet helemaal vol. Ja, dan ontvangen zij minder, maar voldoende om
alles te bekostigen. Zitten ze vol, dan maken ze dikke winst. Anders kan ik het
niet uitleggen. Goed, je kan een extra duur pand nemen, dan heb je minder
winst, maar stel je dan maar weer eens vragen bij de overbodige luxe.
De
bedragen, die ik noem, zijn fictief en bij benadering. Toch niet helemaal
verzonnen en ga dit nu eens optrekken naar landelijk niveau. Dan hebben we het
over heel veel geld. Ook hebben we het dan over heel veel geld wat ‘verdwijnt’.
Er
zijn heel veel regels. Die maken de zaken duur, maar ook weer gemakkelijk.
Daardoor zijn tarieven ook soms erg hoog. Bij een zorggroep in de regio is het
tarief voor eten en drinken per dag 12 euro. Dus voor 360 euro ben je de maand
door. Wanneer ik kijk naar mijn eigen consumptiegedrag en ik doe een beetje
zuinig ben ik met de helft klaar. Vreemd dus, dit verschil. Maar het duidt ook
op of overconsumptie, of het doordraaien van voedsel. Dat laatste is een feit.
Er wordt ruim ingekocht, maar alles wat uit de koelkast is en niet op gaat moet
weggegooid worden. Regels. Ja, maar dat kost dus wel wat. Kan je daar niet
anders mee omgaan?
Volgens
mij moet dit lukken.
Vanuit
een hele andere benadering. Meneer A heeft een inkomen van 3000 per maand, en
meneer B 1200. Meneer A en B gaan naar het verzorgingstehuis en ze betalen
nagenoeg het zelfde. Het verschil is dat meneer A een iets grotere bijdrage
moet leveren, dan meneer B. Meer niet. Voor een zekere groep mensen zal de
kwaliteit van leven achteruit gaan (huisvesting, kleding, leuke dingen, eten en
drinken) wanneer zij naar een verpleegtehuis gaan. Voor anderen zal de
kwaliteit van leven stijgen. Immers, meneer A woonde in een vrijstaand huis en
krijgt nu een kamer. Meneer B zat in een vervallen huurpand en zit nu ook op
een kamer. Ze hebben nu immers het zelfde, maar meneer B gaat er (vanuit dit
perspectief gezien) relatief op vooruit. Nu zeg ik niet dat de kamers in het
verpleeghuis maar vervallen kleine hokjes moeten zijn, maar relatief is de
kwaliteit beter dan menigeen gewend is. Daarnaast hebben veel organisaties geld
in de bouw gestoken die wel erg aan de ruime kant is, misschien. Een pand van 3
miljoen is mooier dan een van een half miljoen, terwijl beiden exact dezelfde
ruimte hebben. Je mag wellicht stellen dat er te duur gebouwd is, waardoor
prijzen hoger liggen. En de verzekering c.q. overheid betaalt wel.
Wil
je wonen en zorg scheiden lukt dit alleen wanneer je uit gaat van de
beginsituatie. Meneer B had het niet breed. Dus los van de zorg moet je zorgen
dat meneer met zijn woninkje en eten en drinken in een verpleeghuis niet meer
kwijt is dan wanneer hij thuis zat. Het wonen en zorgen moet je dus niet fysiek
scheiden, maar in de rekening. Daarmee leg je een druk op de aanbieders om iets
reëler en bewuster met kosten om te gaan. Dus met alles bij elkaar moet een ‘bed’
eigenlijk niet meer dan 1000 euro per maand kosten. Biedt je ook de verzorging
op maat aan, kan ook hier flink bespaard worden, maar je hebt wel een systeem
waarbij de cliënt zelf niet de negatieve gevolgen ondervindt. En meneer A dan?
Goed, misschien moet in de zorg toch een stukje klassenstelsel terug komen,
zodat meneer A een wat luxere kamer kan krijgen, en iets meer te eten en te
drinken. Dat kan een overweging zijn. Je kan het ook zoeken in een andere vorm
van de eigen bijdrage.
Naast
dit betoog spelen echter nog andere factoren een rol. Over de zorgkantoren en
zorgverzekeraars heb ik nog niets gezegd. Maar ik kan wel vertellen dat in die
hele prijzenregen heel wat blijft hangen bij de zorgverzekeraars. CZ heeft
laatst nog, met het schaamrood op de kaken, aangeven toch wel een hele flinke
winst te hebben over 2012. Het medicatiegebruik. Natuurlijk moet je hier
zorgvuldig mee om gaan, maar (los van de prijs discussie) hoe ga je met de
medicatie om. Veel wordt niet door de geïndiceerde gebruikt en wordt
vernietigt. Nu pas begint heel voorzichtig de discussie hier anders mee om te
gaan. Mevrouw krijgt 10 pillen voorgeschreven. Na zes pillen gaat ze weg,
overlijdt ze, of heeft zij ze gewoon niet meer nodig. Vier pillen gaan terug.
Nu kost een pil 100 euro. Je gooit dus 400 euro over de balk. Je kan de pillen
ook weer terug brengen in het circuit en aan een ander geven. Dan verlies je misschien
wel 50 euro (vanwege de handelingen en voorzorgen), maar dat is al minder dan
die 400.
Misschien,
heel misschien, heb ik iets kunnen tonen over hoe ik denk dat je anders kan
kijken naar de gelden rond de zorgverlening. Dat je anders met geld om kan
gaan, veel bewuster en effectiever, waarmee je bezuinigt, maar de cliënt er
niet minder van wordt. Ik ben van mening dat je deze gang van zaken stevig door
kan trekken door de hele zorgsector. Inderdaad waarom hebben er 100 mensen een
scootmobiel nodig, wanneer er maar 20 echt iedere dag de deur uit gaan? Zonder
te duperen, en met wat handigheid kan je met misschien 50 van die dingen een
hele winstslag maken. Natuurlijk moet de cliënt bewust zijn van het ‘consumeergedrag’,
maar wel tot op zekere hoogte. Nee, de winst kan uit andere zaken gehaald
worden, maar daarvoor moet je anders leren kijken. We verkwisten maar, zonder
te zien dat we verkwisten en daarom zijn wij helemaal verkeerd aan het
bezuinigen. Het is allemaal heel ingewikkeld en complex, dat kan ik niet genoeg
herhalen, maar het is de kunst het stap[je voor stapje helder te maken en aan
de hand daarvan te handelen. Wellicht doe ik hierbij een kleine voorzet. Het is nodig!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten